Sporten met een beperking

Het Utrechtse sportaanbod voor mensen met een lichamelijke beperking groeit geleidelijk. Ze kunnen onder meer terecht bij tafeltennisvereniging SVE, Kampong Hockey of wielerclub het Stadion. Iedere vereniging heeft z’n eigen aanpak en karakter, maar alle drie werken ze samen met De Hoogstraat Revalidatie. Daar weten ze immers alles over het belang van sporten en bewegen voor het herstelproces.

Tafeltennissen

“Kijk, als je het batje zó vasthoudt, sla je het balletje makkelijker terug.” Peter Miedema pakt de hand van een tafeltennisser vast en geeft hem geduldig uitleg. De trainer geeft gerichte oefeningen die soms optimale concentratie vergen. “De deelnemers hebben een lichamelijke beperking of niet-aangeboren hersenletsel, met oefeningen in het mikken probeer ik de hersenfunctie wat te prikkelen.”

De groep is eind vorig jaar begonnen bij SVE, bij wijze van proef. “De meeste deelnemers kunnen niet goed bewegen en dan is tafeltennissen een geschikte sport: het is niet heel fysiek en ook voor rolstoelers goed te doen. En voor ons als vereniging is het ook een mooie manier om onze maatschappelijke betrokkenheid te tonen.”

Het initiatief kwam van zorgorganisatie Reinaerde, die bewoners van hun locatie aan de Grote Trekdreef in Overvecht meer met de wijk in aanraking wil laten komen. “Het is goed wanneer ze zoveel mogelijk participeren. Sport en bewegen is voor veel van onze cliënten belangrijk, dus dat kan daar een rol bij spelen. Revalidatiecentrum De Hoogstraat heeft ons geholpen met het onderzoeken van de mogelijkheden. Bijna alle deelnemers zijn ex-revalidanten van De Hoogstraat en daar hebben ze veel kennis van zaken,” zegt activiteitencoördinator Marjolijn van Batenburg.

Iedereen is enthousiast en de deelnemers vinden het prettig om actief te zijn in de wijk waar ze ook wonen. “Uit zichzelf stappen ze niet zo makkelijk naar een sportvereniging, dat vraagt organisatorisch nogal wat. Daarom assisteer ik daarbij en zorg ik voor de continuïteit.”

Ze zou het fantastisch vinden wanneer de groep op termijn volledig onderdeel zou kunnen zijn van de tafeltennisvereniging aan de Loevenhoutsedijk. “Dat is niet eenvoudig, want op een of andere manier moet mijn rol dan ook overgenomen kunnen worden. Maar het zou geweldig zijn wanneer het lukt.”

Handbiken

Bij wielervereniging Het Stadion is een afdeling voor renners met een beperking al een jaar of tien vanzelfsprekend. Een groepje revalidanten van De Hoogstraat was actief met handbikes op de toenmalige locatie van Het Stadion en na een paar jaar nam de wielervereniging de trainingen over. Inmiddels doen zo’n dertig handbikers mee aan de wekelijkse trainingen op zaterdag – soms gegeven door trainers van De Hoogstraat – onder wie nog altijd behoorlijk wat ex-revalidanten. De meesten kunnen niet lopen, om welke reden dan ook. Voor mensen met een beperking is sporten in meerdere opzichten belangrijk, zegt woordvoerder én handbiker Geert Eyck. “Als je in een rolstoel komt te zitten, krijg je een heel ander leven. Sporten helpt je daarmee om te gaan, je focust minder op je handicap en meer op wat je nog wel kunt. Daardoor zit je uiteindelijk lekkerder in je vel.”

En wanneer iemand toch in de lappenmand zit, bijvoorbeeld door fysieke tegenslag? “In de trainingsgroep trekken mensen samen op en kunnen ze verhalen aan elkaar kwijt. En we zijn alert, de lijnen zijn kort wanneer het met iemand even wat minder gaat. Sinds kort hebben we ook een whatsapp-groep voor het uitwisselen van informatie, heel handig.”

Rolstoelhockey

Ook bij Kampong Rolstoelhockey, een zelfstandig onderdeel van Kampong Hockey, zijn ze alert op het welbevinden van de leden. “Onze spelers vinden het soms moeilijk om zich neer te leggen bij hun beperking en kunnen daardoor te gretig zijn. Het is belangrijk dat wij hun grenzen goed in de gaten houden,” zegt voorzitter Marit Dhondt.

Als het nodig is, weten Kampong en De Hoogstraat elkaar goed te vinden. “Wanneer het revalidatiecentrum hockeyers voor ons denkt te hebben, nemen ze contact op. En wanneer wij de indruk hebben dat een speler met wie het minder goed gaat bijzondere zorg nodig heeft, kloppen wij bij hun aan.”

Maar het rolstoelhockey geeft de spelers vooral vleugels, weet Marit. De vereniging stimuleert leden om die vleugels ook buiten het veld uit te slaan, bijvoorbeeld als bestuurslid of trainer/coach. “Wanneer mensen zich binnen de vereniging ontwikkelen, durven ze ook maatschappelijk meer initiatief te nemen. Ons uitgangspunt is: laat je leiden door je dromen, niets is te gek.”

Die aanpak werkt: de aantrekkingskracht van de club is groot. Leden, in totaal een kleine vijftig, komen uit het hele land, zelfs uit het Zeeuwse Goes. Dat komt deels doordat de hoogste teams ook landelijk spelen. “Maar ook omdat we gezelligheid en clubgevoel belangrijk vinden. We bieden topsport én breedtesport, iedereen met een beperking moet bij
ons terecht kunnen.”

De Hoogstraat 

Sporten en bewegen zijn belangrijke onderdelen van revalidatiebehandelingen in De Hoogstraat. “Sporten draagt niet alleen bij aan het bereiken van de revalidatiedoelen, patiënten gaan zich ook beter voelen doordat ze hun lijf weer leren kennen, meer zelfvertrouwen krijgen en contact met anderen maken,” zegt manager Sport Karin den Balvert.

De afgelopen jaren is de gemiddelde behandelduur afgenomen en daardoor dan het deelnemen aan sport tijdens de revalidatie in het gedrang komen. Daarom vindt De Hoogstraat het van belang dat patiënten aan het eind van de behandeling een sportadvies op maat krijgen van de sporttherapeut of de consulent aangepast sporten. “Onze mogelijkheden stoppen bij deze zoektocht vaak bij de voordeur, vandaar dat samenwerken met sportverenigingen enorm belangrijk is om mensen zo goed mogelijk door te verwijzen.”

Hoe beter de wisselwerking, hoe meer mensen in beweging kunnen blijven. “Wij kunnen van waarde zijn voor verenigingen door onze deskundigheid. We weten wat er speelt bij de patiënt en kunnen goed beoordelen wat iemands mogelijkheden zijn.”

Ze is blij met de verenigingen die een plek bieden aan sporters met een beperking, maar het zouden er eigenlijk nog meer moeten zijn. “Ik begrijp het ook wel, want het vraagt heel veel van een vereniging. Maar uiteindelijk willen we toch zoveel mogelijk mensen aan het bewegen krijgen.”

Om het sportaanbod voor kinderen verder uit tebreiden, is een aantal partners – onder wie de VSU, Harten voor Sport, sportverenigingen en fysiotherapeuten van De Hoogstraat – vorig jaar om de tafel gaan zitten. Dat overleg resulteerde – naar Amsterdams voorbeeld – in de oprichting van een sportclub voor kinderen met een beperking: Only Friends. “Kinderen kunnen bij ons onder begeleiding van echte trainers allerlei sporten uitproberen, van klimmen tot tennissen en trampolinespringen. We vallen nu nog onder de Hoogstraat Sport, maar hopen in 2018 helemaal zelfstandig te zijn.”

En wat vinden de kinderen ervan? “Geweldig! Ze zijn actief vanuit plezier, zonder druk en komen allemaal in hetzelfde Only Friends T-shirt. Dat geeft ze het gevoel er helemaal bij te horen.”

Sport doet meer! Onder die noemer ontplooit Utrecht tal van maatschappelijke initiatieven op het gebied van sport en bewegen. De gemeente Utrecht, Harten voor Sport, VSU en sportaanbieders werken samen om de inspirerende voorbeelden daarvan in de schijnwerpers te zetten.

Voor het volledige aangepast sportaanbod in Utrecht kunt u hier kijken.

Tekst en beeld: Eddy Steenvoorden